پنجاه و پنجمین نشست کمسیون مقام زن امسال فرصتی بوجود آورد تا به صورت متمرکز تکنولوژی و تاثیر آن بر زندگی زنان درنشست های مختلف نمایندگان دولت ها و سازمان های غیر دولتی مورد بررسی قرار گیرد .مبحث فن آوری اطلاعات و ارتباطات با رویکرد جنسیتی نیز به فراخور موضوع مورد بحث در اجلاس پنجاه و پنج کمسیون مقام زن با نگاهی به وضعیت زنان در ایران تهیه شد . مطلب حاضر گزارش ارائه شده توسط مریم بهرمن به همین مناسبت است.
نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک ابزار موثر جهت افزایش دانش و آگاهی و فهم بیشتر جهان و محیط پیرامون انسان بر کسی پوشیده نیست. بهره مندی از فرصت های نهفته درامکانات فن آوری اطلاعات و ارتباطات هم بعنوان یکی از موضوعات مهم توسعه در اسناد ملی و بین المللی و هم برای توانمند سازی و بهبود وضعیت زنان در برنامه عمل کنفرانس پکن بر آن تاکید شده است .
تاثیر فن آوری ارتباطات بر شرایط زندگی روزمره ی مردم ایران از جمله زنان ، چنان عمیق ست که گاه تجسم زندگی بدون آن را حتی در گذشته ای نه چندان دوردشوارمی کند. گذشته ایی که فاصله ی زمانی آن گاه به کم تر از بیست سال می رسد. تاثیر فن آوری اطلاعات در دو دهه ی اخیر حتی در کشوری مانند ایران که از عقب ماندگی در این حوزه در رنج است ، قابل انکار نیست والبته تعاملات پیچیده ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات و تاثیر آن بر تحولات اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی ، چنان سریع و پیچیده ست که گاه به دلیل دشواری در فهم آن ، خود به یک " مشکل " برای صاحبان قدرت و صاحبان نظر تبدیل گردیده است به طوری که گاه با نگاه بدبینانه ی حاکمان و ترس از تاثیرات آن همراه می شود و سبب ایجاد برخی محدودیت ها در استفاده از آن می گردد .
از ورود دستگاه ویدئو گرفته که در دهه های شصت خورشیدی کالایی ممنوعه محسوب می شد تا دستگاه گیرنده ی تلوزیونی ماهواره های امروزین که داستانی مشابه دارد و هنوز (به رغم استفاده ی بسیاری از مردم در خانه ها ) یک کالای ممنوعه قلمداد می شود، استفاده از امکانات و ظرفیت تکنولوژی های موجود نیز گاه با محدودیت هایی روبرو می شود که می توان به محدودیت هایی در استفاده از خدمات دیتایی شبکه های موبایل به رغم وجود امکانات آن اشاره کرد.
اما بی شک با توجه به احساس نیاز و البته اجبار ناشی از لزوم استفاده از این امکانات جهت توسعه و حضور در جامعه ی جهانی ، هیچ مقامی ، قدرت مقابله با ورود تکنولوژی به کشور را نداشته است اما بسته به پارادایم ذهنی مسولان کشور روند برنامه ریزی جهت دسترسی به فنآوری و بهره وری از امکانات آن ، در دوره های مختلف، تفاوت هایی داشته است. برای نمونه پس از تلاش های دولت اصلاحات جهت بسط و توسعه ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، در دولت نهم توجه به توسعه و بهبود بسترهای ارتباطی و فراهم آوردن امکانات مناسب جهت بهره وری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها در اولویت های برنامه ریزی و اجرایی تصمیم گیران قرار نگرفت بلکه ادامه ی اجرای بسیاری از برنامه های توسعه ی دوران اصلاحات نیز در سال های بعد مورد بی توجهی قرار گرفت.
در این راستا پر واضح ست که وضعیت دسترسی زنان به تکنولوژی و امکان بهره وری از آن در راستای توانمند سازی زنان جدا از نوع نگاه حاکمان نمی باشد. هرچند پذیرش فن آوری با توجه به عواملی همچون ویژگی های فردی ، تحصیلات ، سن ، شرایط اقتصادی نیز نقش به سزایی در نابرابری های جنسیتی دارد اما مشکلات تکنولوژیکی ، کمبود آموزش هدفمند جهت افزایش دانش و سواد اطلاعاتی و مشکلات فرهنگی بستر مناسبی را برای رشد و گسترش نابرابری ایجاد می کند. هر چند که آماردقیق و رسمی به تفکیک جنس در استفاده از این فن آوری وچگونگی استفاده از آن در کشور در دسترس نیست، بااین وجود می توانیم با استفاده از آمارهای موجودزیر ساخت هادر کنار پژوهش های صورت گرفته در خصوص مشکلات موجود در استفاده زنان از خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات، تصویری ازوضعیت دسترسی زنان به خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات به تفکیک شهری و روستایی ارائه کنیم .
با توجه به آمار های رسمی سال 88 ،3/34 درصد خانوارهای شهری و 9/8 درصد از خانوارهای روستایی از کامپیوتر خانگی استفاده می کنند .
از بین 58000 روستا در کشور ، 53 هزار روستا دارای ارتباطات مخابراتی و 10 هزار روستا به خدمات آی سی تی روستایی مجهز هستند .طبق آخرین آمار در سال 1388 ، 73 در صد از خانوارهای روستایی دارای تلفن ثابت و 65 در صد دارای تلفن همراه می باشند که این آمار برای مناطق شهری به ترتیب 89 در صد و 86 درصد برآورد شده است .طبق همین آمار 14 در صد از خانوارهای شهری از اینترنت استفاده می کنند که این میزان برای خانوارهای روستایی 2 در صد است. هر چند مشکلات موجود در زیر ساخت های مخابراتی امکان دسترسی به اینترنت و اینترنت پر سرعت را در بسیاری از شهرها و روستا ها غیر ممکن ساخته است بطوری که محدودیت پهنای باند و سرعت 128 کیلو بیت بر ثانیه برای کاربران خانگی در نظر گرفته شده است. طبق استاندارد های اتحادیه جهانی مخابرات و شاخص اینترنت پر سرعت، دسترسی به اینترنت پر سرعت حدود 1 درصد می باشد .
همان گونه که آمارها نشان می دهند هنوز در صد بسیاری از زنان و مردان به خدمات این فن آوری دسترسی ندارند.با در نظر گرفتن این واقعیت و عواملی از جمله بالاتر بودن آمار بیکاری زنان نسبت به مردان،پایین تر بودن سطح آموزش فنی در بین زنان نسبت به مردان، نقش های سنتی زنان در خانواده و وظیفه نگهداری از فرزندان که فرصت استفاده از کامپیوتر و اینترنت را برای زنان محدود می کند ،نشان از آن می دهد که بهر مندی زنان از خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به مردان کمتراست واین محرومیت در جوامع روستایی و نقاط محروم کشور بسیار بیشترازشهرهای بزرگ می باشد .
از طرفی دیگر با توجه به پژوهش های صورت گرفته،
اما فضای کسب و کار در حوزه‌ی فنآوری اطلاعات و ارتباطات به‌شدت مردانه است، و ورود زنان تحصیل‌کرده و مهندسان جوان و آماده به کار به این حوزه با موانع بسیاری مواجه می‌شود.
بنا بر آمارهای غیررسمی درصد بسیاری از زنان ( حدود 50 درصد از شاغلان حوزه IT ) در مشاغلی همچون منشی‌گری، و خدمات پشتیبانی و فروش و کم تر به صورت تخصصی و حرفه ای مشغول به کار هستند و از سطح دستمزد بالایی هم برخوردار نیستند . همچنین به دلایلی از جمله سرعت بالای تحولات تکنولوژیکی و ضعف در نظام آموزشی، آموزش مستمر در زمان کار یک امر ضروری‌ست و اکثر متخصصان این حوزه آموخته‌های خود را با فعالیت تجربی و در حین کار به دست می‌آورند. از آنجا که تعداد معدودی از زنان در حوزه‌های تخصصی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در موقعیت‌های مهندسی مشغول به کار هستند همین مسأله موجب اختلاف در سطح دانش فنی و درآمدهای مالی میان دختران و پسران در اشتغال آی تی می‌شود.
در بخش دولتی ، به دلیل نگاه سنتی حاکم بر سازمان ، رویکرد تفکیک جنسیتی پر رنگ تر است به طوری که در مشاغل خاص به طور مثال مشاغل مهندسی ی که نیاز به ماموریت های متعدد است در هنگام استخدام و یا جابجایی افقی در سازمان ها، برای زنان ایجاد محدودیت می کنند و به دلیل نقش سنتی زنان، از سوی مدیریت سازمان ها، مشاغل مهندسی به عنوان یک کار نامناسب برای زنان در نظر گرفته می شود ، در بخش خصوصی اما علاوه بر تمایز جنسیتی، سود آوری اقتصادی نیز عامل عمده ای است که باعث می شود که درهنگام سرمایه گذاری بر روی زنان به دلایل مختلف از جمله ترس از ترک شغل به دلیل ازدواج و یا زایمان و مسئولیت های خانوادگی با احتیاط برخورد شود .
علاوه بر همه این ها به دلیل مشکلات دولت با جامعه ی جهانی و تاثیر آن در حوزه ارتباطاتِ تجاری ، شاهد حضور بیش‌ازپیش آن دسته ازشرکت‌های خصوصی خارجی هستیم که کمتر مجموعه قوانین و قواعد رفتاری و حساس به مسائل جنسیتی را رعایت می‌کنند ، که این خود بر وضعیت و موقعیت زنانِ شاغل در این حوزه تاثیر گذا شته است.
در حوزه‌ی مدیریتی و کار آفرینی، حضور کمرنگ زنان به‌شدت دیده می شود. اکثر هیأت‌های مدیره‌ی شرکت‌های مخابراتی و مدیران عامل شرکت‌های فعال در حوزه‌ی فنآوری اطلاعات و ارتباطات را مردان تشکیل می‌دهند و درصد کمی از زنان به‌عنوان کارآفرین در این حوزه مشغول به کار هستند و این امر خود نیز مشکلات متعددی برای حضور زنان و تاثیر آن ها در بازار ایجاد کرده است . تعداد زنان در سطوح مدیریت عملیاتی (مدیریت میانی) و هماهنگ‌کنندگان تیمی در حال افزایش است.
حضور کمرنگ زنان در عرصه های تصمیم گیری و عدم رویکرد جنسیتی در برنامه ریزی ها و اجرای برنامه های حمایتی به ظاهر طرفدار زنان باعث شده است که مشکلات موجود در جوامع سنتی ، همچنان بر وضعیت زنان شاغل در این حوزه تاثیر گذار باشد و در کل می توان گفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات هنوز نتوانسته در جهت حل عوامل و موانع سنتی موجود در اشتغال زنان تاثیر گذار باشد .
در نهایت می توان گفت علی رغم اجماع کلی بر نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر بهبود وضعیت زنان ، تا کنون عزم جدی جهت استفاده از امکانات آن در راستای توانمند سازی و قدرت بخشی به زنان وجود نداشته است. هر چند با توجه به اقدامات دولت در سال های اخیر به نظر می رسد که امکانات فن آوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر از آن که به عنوان یک ابزار مناسب جهت افزایش آگاهی و توانمند سازی در نظر گرفته شود ، خود به عنوان یک تهدید در نظر گرفته می شود که این نوع نگاه را درمحدود کردن استفاده از اینترنت و خدمات تلفن همراه در شرایط مختلف می توان دید . با این شرایط بدیهی ست برنامه ها ی اجرایی لازم جهت رسیدن به اهداف مطرح شده در اسناد توسعه ایی همچون سند پکن در دستور کار قرار نگیرد .
نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات به عنوان یک ابزار موثر جهت افزایش دانش و آگاهی و فهم بیشتر جهان و محیط پیرامون انسان بر کسی پوشیده نیست. بهره مندی از فرصت های نهفته درامکانات فن آوری اطلاعات و ارتباطات هم بعنوان یکی از موضوعات مهم توسعه در اسناد ملی و بین المللی و هم برای توانمند سازی و بهبود وضعیت زنان در برنامه عمل کنفرانس پکن بر آن تاکید شده است .
تاثیر فن آوری ارتباطات بر شرایط زندگی روزمره ی مردم ایران از جمله زنان ، چنان عمیق ست که گاه تجسم زندگی بدون آن را حتی در گذشته ای نه چندان دوردشوارمی کند. گذشته ایی که فاصله ی زمانی آن گاه به کم تر از بیست سال می رسد. تاثیر فن آوری اطلاعات در دو دهه ی اخیر حتی در کشوری مانند ایران که از عقب ماندگی در این حوزه در رنج است ، قابل انکار نیست والبته تعاملات پیچیده ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات و تاثیر آن بر تحولات اجتماعی ، فرهنگی و اقتصادی ، چنان سریع و پیچیده ست که گاه به دلیل دشواری در فهم آن ، خود به یک " مشکل " برای صاحبان قدرت و صاحبان نظر تبدیل گردیده است به طوری که گاه با نگاه بدبینانه ی حاکمان و ترس از تاثیرات آن همراه می شود و سبب ایجاد برخی محدودیت ها در استفاده از آن می گردد .
از ورود دستگاه ویدئو گرفته که در دهه های شصت خورشیدی کالایی ممنوعه محسوب می شد تا دستگاه گیرنده ی تلوزیونی ماهواره های امروزین که داستانی مشابه دارد و هنوز (به رغم استفاده ی بسیاری از مردم در خانه ها ) یک کالای ممنوعه قلمداد می شود، استفاده از امکانات و ظرفیت تکنولوژی های موجود نیز گاه با محدودیت هایی روبرو می شود که می توان به محدودیت هایی در استفاده از خدمات دیتایی شبکه های موبایل به رغم وجود امکانات آن اشاره کرد.
اما بی شک با توجه به احساس نیاز و البته اجبار ناشی از لزوم استفاده از این امکانات جهت توسعه و حضور در جامعه ی جهانی ، هیچ مقامی ، قدرت مقابله با ورود تکنولوژی به کشور را نداشته است اما بسته به پارادایم ذهنی مسولان کشور روند برنامه ریزی جهت دسترسی به فنآوری و بهره وری از امکانات آن ، در دوره های مختلف، تفاوت هایی داشته است. برای نمونه پس از تلاش های دولت اصلاحات جهت بسط و توسعه ی فن آوری اطلاعات و ارتباطات ، در دولت نهم توجه به توسعه و بهبود بسترهای ارتباطی و فراهم آوردن امکانات مناسب جهت بهره وری از فن آوری اطلاعات و ارتباطات نه تنها در اولویت های برنامه ریزی و اجرایی تصمیم گیران قرار نگرفت بلکه ادامه ی اجرای بسیاری از برنامه های توسعه ی دوران اصلاحات نیز در سال های بعد مورد بی توجهی قرار گرفت.
در این راستا پر واضح ست که وضعیت دسترسی زنان به تکنولوژی و امکان بهره وری از آن در راستای توانمند سازی زنان جدا از نوع نگاه حاکمان نمی باشد. هرچند پذیرش فن آوری با توجه به عواملی همچون ویژگی های فردی ، تحصیلات ، سن ، شرایط اقتصادی نیز نقش به سزایی در نابرابری های جنسیتی دارد اما مشکلات تکنولوژیکی ، کمبود آموزش هدفمند جهت افزایش دانش و سواد اطلاعاتی و مشکلات فرهنگی بستر مناسبی را برای رشد و گسترش نابرابری ایجاد می کند. هر چند که آماردقیق و رسمی به تفکیک جنس در استفاده از این فن آوری وچگونگی استفاده از آن در کشور در دسترس نیست، بااین وجود می توانیم با استفاده از آمارهای موجودزیر ساخت هادر کنار پژوهش های صورت گرفته در خصوص مشکلات موجود در استفاده زنان از خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات، تصویری ازوضعیت دسترسی زنان به خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات به تفکیک شهری و روستایی ارائه کنیم .
با توجه به آمار های رسمی سال 88 ،3/34 درصد خانوارهای شهری و 9/8 درصد از خانوارهای روستایی از کامپیوتر خانگی استفاده می کنند .
از بین 58000 روستا در کشور ، 53 هزار روستا دارای ارتباطات مخابراتی و 10 هزار روستا به خدمات آی سی تی روستایی مجهز هستند .طبق آخرین آمار در سال 1388 ، 73 در صد از خانوارهای روستایی دارای تلفن ثابت و 65 در صد دارای تلفن همراه می باشند که این آمار برای مناطق شهری به ترتیب 89 در صد و 86 درصد برآورد شده است .طبق همین آمار 14 در صد از خانوارهای شهری از اینترنت استفاده می کنند که این میزان برای خانوارهای روستایی 2 در صد است. هر چند مشکلات موجود در زیر ساخت های مخابراتی امکان دسترسی به اینترنت و اینترنت پر سرعت را در بسیاری از شهرها و روستا ها غیر ممکن ساخته است بطوری که محدودیت پهنای باند و سرعت 128 کیلو بیت بر ثانیه برای کاربران خانگی در نظر گرفته شده است. طبق استاندارد های اتحادیه جهانی مخابرات و شاخص اینترنت پر سرعت، دسترسی به اینترنت پر سرعت حدود 1 درصد می باشد .
همان گونه که آمارها نشان می دهند هنوز در صد بسیاری از زنان و مردان به خدمات این فن آوری دسترسی ندارند.با در نظر گرفتن این واقعیت و عواملی از جمله بالاتر بودن آمار بیکاری زنان نسبت به مردان،پایین تر بودن سطح آموزش فنی در بین زنان نسبت به مردان، نقش های سنتی زنان در خانواده و وظیفه نگهداری از فرزندان که فرصت استفاده از کامپیوتر و اینترنت را برای زنان محدود می کند ،نشان از آن می دهد که بهر مندی زنان از خدمات فن آوری اطلاعات و ارتباطات نسبت به مردان کمتراست واین محرومیت در جوامع روستایی و نقاط محروم کشور بسیار بیشترازشهرهای بزرگ می باشد .
از طرفی دیگر با توجه به پژوهش های صورت گرفته،
" شکاف جنسیتی علاوه بر شکاف دیجیتالی عمده ترین شکاف در استفاده از اینترنت است . طبق پژوهش های صورت گرفته «جنسیت» بر نوع و میزان استفاده از اینترنت تاثیرگذار است و شیوه استفاده از اینترنت در میان دختران و پسران نیز دارای تفاوت است؛ چرا که انتظارات اجتماعی، آن ها را به سوی نقش های جنسیتی سوق می‌دهد، این بدین معناست که ترجیح دختران نسبت به پسران در دریافت و ارسال پست الکترونیکی، خرید کالا و سرگرمی بیشتراست و در مقابل پسران از اینترنت به منظور جستجوی اطلاعات و دریافت خبر بیشتراستفاده می‌کنند، که این مسئله را می‌توان در چگونگی جامعه‌پذیری دختران و پسران جستجو کرد. از آنجایی که در دهه‌های گذشته جامعه همواره افراد را به نقش های سنتی سوق داده است، مسئولیت‌ها و نقش‌های زنانه مانعی برای دسترسی و استفاده زنان از کامپیوتر و اینترنت است."با این وجود این فن آوری به خوبی توانسته است برای بخشی از زنان به عنوان ابزاری مناسب جهت انتشار مطالب ، بیان خواسته‌ها و نظرات مورد استفاده قرار گیرد ، میزان حضور در شبکه های اجتماعی همچون فیس بوک و وبلاگ ها و سایت های زنان گویای این مساله است که صدای زنان در این فضای مجازی بلند تر از فضای واقعی است . هر چند در سال های اخیر علاوه بر فیلتر شدن بسیاری از این وبلاگ ها به حکم " مصادیق جرم رایانه ای " و شبکه های اجتماعی ، فیلترینگ گاه بر واژگانی چون «زن»و«فمینیسم» نیز اعمال شده است .
اما فضای کسب و کار در حوزه‌ی فنآوری اطلاعات و ارتباطات به‌شدت مردانه است، و ورود زنان تحصیل‌کرده و مهندسان جوان و آماده به کار به این حوزه با موانع بسیاری مواجه می‌شود.
بنا بر آمارهای غیررسمی درصد بسیاری از زنان ( حدود 50 درصد از شاغلان حوزه IT ) در مشاغلی همچون منشی‌گری، و خدمات پشتیبانی و فروش و کم تر به صورت تخصصی و حرفه ای مشغول به کار هستند و از سطح دستمزد بالایی هم برخوردار نیستند . همچنین به دلایلی از جمله سرعت بالای تحولات تکنولوژیکی و ضعف در نظام آموزشی، آموزش مستمر در زمان کار یک امر ضروری‌ست و اکثر متخصصان این حوزه آموخته‌های خود را با فعالیت تجربی و در حین کار به دست می‌آورند. از آنجا که تعداد معدودی از زنان در حوزه‌های تخصصی سخت‌افزاری و نرم‌افزاری در موقعیت‌های مهندسی مشغول به کار هستند همین مسأله موجب اختلاف در سطح دانش فنی و درآمدهای مالی میان دختران و پسران در اشتغال آی تی می‌شود.
در بخش دولتی ، به دلیل نگاه سنتی حاکم بر سازمان ، رویکرد تفکیک جنسیتی پر رنگ تر است به طوری که در مشاغل خاص به طور مثال مشاغل مهندسی ی که نیاز به ماموریت های متعدد است در هنگام استخدام و یا جابجایی افقی در سازمان ها، برای زنان ایجاد محدودیت می کنند و به دلیل نقش سنتی زنان، از سوی مدیریت سازمان ها، مشاغل مهندسی به عنوان یک کار نامناسب برای زنان در نظر گرفته می شود ، در بخش خصوصی اما علاوه بر تمایز جنسیتی، سود آوری اقتصادی نیز عامل عمده ای است که باعث می شود که درهنگام سرمایه گذاری بر روی زنان به دلایل مختلف از جمله ترس از ترک شغل به دلیل ازدواج و یا زایمان و مسئولیت های خانوادگی با احتیاط برخورد شود .
علاوه بر همه این ها به دلیل مشکلات دولت با جامعه ی جهانی و تاثیر آن در حوزه ارتباطاتِ تجاری ، شاهد حضور بیش‌ازپیش آن دسته ازشرکت‌های خصوصی خارجی هستیم که کمتر مجموعه قوانین و قواعد رفتاری و حساس به مسائل جنسیتی را رعایت می‌کنند ، که این خود بر وضعیت و موقعیت زنانِ شاغل در این حوزه تاثیر گذا شته است.
در حوزه‌ی مدیریتی و کار آفرینی، حضور کمرنگ زنان به‌شدت دیده می شود. اکثر هیأت‌های مدیره‌ی شرکت‌های مخابراتی و مدیران عامل شرکت‌های فعال در حوزه‌ی فنآوری اطلاعات و ارتباطات را مردان تشکیل می‌دهند و درصد کمی از زنان به‌عنوان کارآفرین در این حوزه مشغول به کار هستند و این امر خود نیز مشکلات متعددی برای حضور زنان و تاثیر آن ها در بازار ایجاد کرده است . تعداد زنان در سطوح مدیریت عملیاتی (مدیریت میانی) و هماهنگ‌کنندگان تیمی در حال افزایش است.
حضور کمرنگ زنان در عرصه های تصمیم گیری و عدم رویکرد جنسیتی در برنامه ریزی ها و اجرای برنامه های حمایتی به ظاهر طرفدار زنان باعث شده است که مشکلات موجود در جوامع سنتی ، همچنان بر وضعیت زنان شاغل در این حوزه تاثیر گذار باشد و در کل می توان گفت فن آوری اطلاعات و ارتباطات هنوز نتوانسته در جهت حل عوامل و موانع سنتی موجود در اشتغال زنان تاثیر گذار باشد .
در نهایت می توان گفت علی رغم اجماع کلی بر نقش فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر بهبود وضعیت زنان ، تا کنون عزم جدی جهت استفاده از امکانات آن در راستای توانمند سازی و قدرت بخشی به زنان وجود نداشته است. هر چند با توجه به اقدامات دولت در سال های اخیر به نظر می رسد که امکانات فن آوری اطلاعات و ارتباطات بیشتر از آن که به عنوان یک ابزار مناسب جهت افزایش آگاهی و توانمند سازی در نظر گرفته شود ، خود به عنوان یک تهدید در نظر گرفته می شود که این نوع نگاه را درمحدود کردن استفاده از اینترنت و خدمات تلفن همراه در شرایط مختلف می توان دید . با این شرایط بدیهی ست برنامه ها ی اجرایی لازم جهت رسیدن به اهداف مطرح شده در اسناد توسعه ایی همچون سند پکن در دستور کار قرار نگیرد .
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر